މީހުން ބަދަލުވި ރަށްރަށުގައި ރިދިއުޅޭ މީހުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތުހުރިގޮތް

1.ތަޢާރަފު

           މިރިޕޯޓްގެ މަޤުޞަދަކީ ލާމަރުކަޒީ އުޞޫލުން ރާއްޖޭގެ އެއްރަށުން އަނެއްރަށަށް ބަދަލުވެފައިވާ އާއިލާތައް، އެ ރަށްރަށުގައި ދިރިއުޅުމުގެ ޙާލަތު ހުރިގޮތާއި، ދިރިއުޅުމުގައި ދިމާވެފައިވާ މައްސަލަތަކާއި، އެމައްސަލަތައް ޙައްލުކުރާނެގޮތް ބަޔާންކުރުމެވެ. މިރިޕޯޓް އެކުލަވާލުމަށް މަޢުލޫމާތު ހޯދާފައިވަނީ އެފަދަ ރަށްރަށަށް ގޮސްގެން، އެރަށްރަށުގެ ވެރިންނާއި، ރަށުގެ އަހުލުވެރިންނާއި، އަލަށް އާބާދުވި މީހުންގެ ފަރާތުން ލިބުނު މަޢުލޫމާތުގެ މައްޗަށެވެ. މި ރިޕޯޓް އެކުލަވާލީ މިނިސްޓްރީއޮފް ޖެންޑަރ އެންޑް ފެމިލީގެ އެސިސްޓެންޓް ޑިރެކްޓަރ ޖެނެރަލް، ކަމަށްވާ އަޅުގަނޑު ( ހައްވާ ޝިއުނާ ) އެވެ.

 

2.ތަޢުލީމް

           ހަނިމާދޫއާއި ތުލުސްދުއަށް ބަދަލުވެފައިވާ މީހުންގެތެރެއިން ސުވާލުކުރެވުނު 65 އާއިލާގެ މީހުންގެ ތެރެއިން %97 ބުނެފައިވާގޮތުގައި މިހާރު އެމީހުންގެ ދަރިންނަށް ލިބެމުންދާ ތައުލީމަކީ، އެމީހުންނަށް މީގެކުރިން ހުވަފެނުންވެސް ފެނިފައިވާ ކަމެއްނޫނެވެ. ތަޢުލީމު ދިނުމުގައި ރަށުމީހުންނެކޭ، އެ އާއިލާތަކެކޭ އެއްވެސް ތަފާތެއް ނެތްކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ. އެމީހުން ބުނާގޮތުގައި މިހާރު ކުދިން ކިޔެވުމަށް ދޭސަމާލުކަން މާބޮޑެވެ. މިރަށުސްކޫލުގައި ލައިބުރަރީއާއި، ލެބޯޓްރީއާއި، ކޮމްޕިއުޓަރ ލެބުފަދަ ތަންތަން ހުރުމުން ކިޔެވުމުގެ ފުރުޞަތުތައް މާބޮޑަށްވެސް ލިބެއެވެ. އެހެންކަމުން، ކުދިން ހޯދާ ނަތީޖާތައްވެސް ރަނގަޅެވެ. އަދި މިހާރު މޯލްޑިވްސް ކޮލެޖުއޮފް ހަޔަރ އެޑިޔުކޭޝަނުގެ ކެމްޕަހެއް ހެދުމުގެ މަސައްކަތް ފެށިފައިވާތީ ރަށުގައިތިބެގެން ތަފާތު ކޯސްތައް ހެދުމުގެ ފުރުޞަތު ކައިރި މުސްތަޤުބަލެއްގައި ލިބިގެންދާނެއެވެ.

 

3.ޞިއްޙީ ޚިދުމަތް.

         ބަދަލުވި ހުރިހާރަށެއްގެ މީހުންވެސް ބުނާގޮތުގައި މިހާރު ލިބޭ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުވެފައި ޚަރަދުވެސް ކުޑައެވެ. ޙާލުބޮޑުވެގެން މާލެދާން ޖެހިއްޖެނަމަވެސް، މިހާރު ޚަރަދުކުޑަވެފައި ފަސޭހައެވެ. '' ރަށުގައި އުޅުނުއިރު ކުއްޖަކު ބަލިވިޔަސް ފަރުވާއެއް ނުދެވޭ. ސަބަބަކީ ރަނގަޅު ފަރުވާއެއް ލިބެނީ ރަށުންބޭރަށް ގޮސްގެންކަމަށްވާތީ، އެވަރަށް ޚަރަދު ނުކުރެވެނީ. މިހާރު ކިރިޔާ ބަލިވިޔަސް ވަގުތުންގޮސް އަތޮޅު ހޮސްޕިޓަލަށް ދައްކައިގެން ފަރުވާ ހޯދޭ '' ހަނިމާދުއަށް ބަދަލުވުމުން އުފަލުންހުރި ، 7 ކުދިންގެ މަންމައަކު ކިޔައިދިނެވެ. ތުލުސްދޫއަށް ބަދަލުވި އާއިލާތަކުން ބުނެފައިވާގޮތުގައި، މިހާރު އެމީހުންގެ ދަރިންގެ ޞިއްހަތު ރަނގަޅުވެފައި، ރޫފަވެސް ރަނގަޅެވެ. ސަބަބަކީ ރަނގަޅު ކާނާއާއި، ރަނގަޅު ޞިއްޙީ ފަރުވާ ލިބޭތީއެވެ.

 

5. ވަޒީފާގެ ފުރުޞަތާއި ޢާމްދަނީ

           މެދުރާއްޖެތެރޭގެ 3 ރަށަކުން، މާލެ ކައިރީ ރަށެއްކަމަށްވާ ތުލުސްދުއަށް ބަދަލުވިމީހުންގެ ތެރެއިން ސުވާލުކުރެވުނު 200 ޒުވާނުންގެތެރެއިން 190 ޒުވާނުން ބުނެފައިވަނީ ތުލުސްދޫއަށް ބަދަލުވުމުން ވަޒީފާގެ ފުރުޞަތު އިތުރުވެފައި ލިބޭ ޢާމްދަނީވެސް އިތުރު ކަމަށެވެ. އަދި އަމިއްލަ އާއިލާއާއެކު ހޭދަކުރާނެ ވަގުތުވެސް ކުރިޔަށްވުރެ ގިނައިން ލިބޭކަމަށެވެ. މިމީހުން ބުނެފައިވާގޮތުގައި މާލެއާ ކައިރި، ޓްއަރިޒަމް ޒޯނަކީ އެންމެގިނަ ރިސޯޓްތައްހުރި ޒޯންކަމަށްވާތީ ފަތުރވެރިކަމުގެ ދާއިރާއިން ވަރަށް ގިނަމީހުންނަށް ވަޒީފާލިބިފައިވެއެވެ. ތުލުސްދުއަކީ ސިނާޢީ ވަރަށް ގިނަ މަސައްކަތްތައް ކުރަމުންދާ ރަށަކަށްވާތީ އެރަށަށް ބަދަލުވި ވަރަށްގިނަ އަންހެނުންނަށްވެސް ސިނާޢީ އެކިމަސައްކަތް ކުރާ ކާރުޚާނާތަކުން ވަޒީފާ ލިބިފައިވެއެވެ. ކުރިން ރަށުގައި މަސްވެރިކަމުގެ މަސައްކަތް ކުރި ފަރާތްތަކަށްވެސް، މަސްވެރިކަން ކޮށްގެން މިހާރު ލިބޭ ޢާމްދަނީ އިތުރުވެފައިވެއެވެ. ސަބަބަކީ މިހާރު ބާނާމަސް ބޯޓަށް ކިރުމުގެ ބަދަލުގައި ވިއްކަނީ ރިސޯޓްތަކަށާއި މާލެއަށްކަމުން، މަދުން މަސްބޭނުނަސް ލިބޭ ޢާމްދަނީ އިތުރުވާތީއެވެ.

 

5. ގޯތިގެދޮރުގެ ފަސޭހަކަން.

           ތުލުސްދުއާއި ހަނިމާދޫއަށް ބަދަލުވި މީހުންބުނާގޮތުގައި އެމީހުންނަށް ގޯތިގެދޮރުގެ އެއްވެސް ދަތިކަމެއް ނެތެވެ. ސަބަބަކީ ރަށަށް ބަދަލުވިއިރު އެމީހުންނަށް ސަރުކާރުންގެތައް އަޅުއްވާދެއްވާފައިވުމާއި، އަދި މިދެރަށަކީވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް ހުސްބިން އޮތްދެރަށް ކަމަށްވާތީއެވެ. ބައެއްމީހުން ބުނާގޮތުގައި އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ރަށުގައި ދިރިއުޅުނުއިރު ލިބިފައިވާ ގޯތިތަކަށްވުރެ މިހާރު ލިބިފައިވާ ގޯތިތައް މާބޮޑެވެ.

           ސުނާމީ ކާރިސާއާ ގުޅިގެން، ތުލުސްދޫނޫން، މާލެކައިރީގައިވާ އެހެންރަށްރަށަށް ބަދަލުވި މީހުންނަށް ވަނީ ގޯތި ގެދޮރުގެ މައްސަލަތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރިމަތިވެ، ވަރަށް ހިތާމަވެރި ހާދިސާތަކެއް ކުރިމަތިވެފައެވެ. މިމީހުން މިރަށަށް ބަދަލުވީ ވަގުތީގޮތުންކަމަށް އެނގިފައިވެއެވެ. '' އަޅުގަނޑުމެން މިރަށަށް އައީ ސުނާމީ ކާރިސާގައި ރަށް މުޅިން ހަލާކުވެދިއުމުން، ދިރިއުޅޭނެ އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތުމުން، ހަލާކުވިގެތައް މަރާމާތުކުރެވެންދެން ވަގުތީގޮތުން. ނަމަވެސް މިރަށުގެ މީހުންގެ އެދުމާއި، މިރަށުން ލިބެން ހުރި ފަސޭހަތަކުގެ ސަބަބުން މިރަށުގައި ދިރިއުޅެން ނިންމީ. ނަމަވެސް މިހާރު މިއުޅެނީ ސުނާމީގެ ދުވަސްވަރަށްވުރެ މާނިކަމެތި، ބިރުވެރި ހާލަތެއްގައި. ދިންގޯތީގައި ހަދާފަހުރި ޖިފުޓިގަނޑުވެސް، ރޭގަނޑު ނިދާފައިތިއްބާވަނީ، ވާޖަހާ ބޮލަށް ވައްޓާލާފަ. މައްސަލައަކީ އެރަށު މީހުންނަށް ގޯތި ނުލިބި އަހަރަމެންނަށް ގޯތި ލިބުން. '' މެދުޢުމުރުގެ އަންހެނަކު އޭނާގެ ހާލަތުހުރިގޮތް ވަރަށް އަސަރާއެކު ކިޔައިދިނެވެ.

 

6. ޢިޖުތިމާޢީ ގުޅުން.

           ހަނިމާދޫއާއި ތުލުސްދޫގެ ރަށުއޮފީހުން މަޢުލޫމާތު ލިބިފައިވާގޮތުގައި އެދެރަށަށް ބަދަލުވި މީހުންނާ އެރަށުގެރައްޔިތުންނާ ދެމެދު އޮންނަނީ ވަރަށް ބަދަހި ގުޅުމެކެވެ. ރަށުއޮފީހުން އަންގައިގެން ރަށުގެ ތަރައްޤީއަށް ކުރެވޭ އެކިއެކި މަސައްކަތުގައި އެމީހުންގެ ބައިވެރިވުމާ އެއްބާރުލުން ހުރިހާ މާނައެއްގައި ވަރަށް ފުރިހަމައަށް ލިބެއެވެ. ޢިޖުތިމާޢީ ގުޅުން މިހާ އަވަހަށް މިހާބޮޑަށް ބަދަހިވީ ހަނިމާދޫއާއި، ތުލުސްދޫގެ ސްކޫލުންނާއި، ޖަމިއްޔާތަކުން ކުޅިވަރުގެ ތެރެއިން ޢިޖުތިމާޢީ ގުޅުން ބަދަހިކުރުމަށްޓަކައި ހިންގި ޕޮރްގްރާމްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. މި ޕޮރްގްރާމްތައް 3 މަސް ދުވަސްވަންދެން ހިންގިއެވެ.

           މިދެރަށުގެ މީހުންގެ މެދުގައި މިފަދަ ބަދަހި ގުޅުމެއް އޮތަސް މިފަދަ ބައެއް އެހެންރަށްރަށުގެ މެދުގައި އޮތީ ތަފާތުކުރުމާއި، ދިމާކުރުމާއި، އެކަހެރި ކުރުމެވެ. މީގެސަބަބަކީ ގޯތިގެދޮރުގެ މައްސަލައާއި، ވަޒީފާގެ މައްސަލައެވެ. މިރަށްރަށުގައި ކުރެވޭ ޢިޖުތިމާޢީ މަސައްކަތަށް، ބޭރުން އައިސްތިބި މީހުންގެ ފަރާތުން އެއްވެސް މިންވަރެއްގެ އެއްބާރުލުމެއް ނުލިބެއެވެ. މިފަދަމީހުން ބުނާގޮތުގައި އެމީހުން އެފަދަކަންކަމުގައި ބައިވެރިވުމަށް ނުކުތުމުން،  ރަށުމީހުންގެ ދިމާކުރުމާ މަލާމާތުގެ ސަބަބަބުން އެފަދަ ކަންކަމުގައި ބައިވެރިވާން ނުކެރެނީއެވެ.

 

7. ނިންމުން.

           ހޯދިހޯދުންތަކުން އެނގުނުގޮތުގައި އާބާދީމަދު، ބިންކުޑަ، ވަޞީލަތްތައްނެތް، ރަށްރަށުގެ މީހުން އާބަދީގިނަ، ބިންބޮޑު، ވަޞީލަތްތައްހުރި، ރަށްރަށަށް ބަދަލުކުރުމަކީ އެމީހުންނަށް އަސާސީ ޚިދުމަތްތައް ފުރިހަމައަށް ލިބި، ވަޒީފާއާއި ޢާމްދަނީއަށް ހުޅުވާލެވޭ ތަނަވަސް މަގެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް ބައެއް ރަށްރަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް ގޯތިގެދޮރުގެ ދަތިކަމާއި، ޢިޖުތިމާޢީ ބައެއް މައްސަލަތައް ކުރިމަތިވެފައި ވެއެވެ. މިކަމަށް އޮތް ޙައްލަކީ ރަށަކަށް މީހުން ބަދަލުވާއިރު އެރަށުގައި ދިރިއުޅޭމީހުންނަށް، އެރަށަށް ބަދަލުވާ މީހުންނާބެހޭ ފުރިހަމަ މަޢުލޫމާތުދީ، އެއީ އެމީހުންވެސް ބޭނުންކަމެއް ކަމަށް ހެދުމެވެ. އަދި އެ ބަދަލުވާމީހުންނާ ރަށުގެ ރައްޔިތުންނާ ޢިޖުތިމާޢީ ގުޅުން ބަދަހިކުރާނެ ޕޮރްގްރާމްތަކެއް ދުރާލާ ރޭވުމެވެ. އެހެންކަމުން، މިފަދަ ކަންކަމަށް ވިސްނައިގެން، އާބާދީ އެއްފަސްކުރުމުގެ މަޝްރޫޢު ވީހާވެސް ހަލުވިކޮށް ކުރިޔަށް ގެންދިއުމަކީ ތަރައްޤީގެ އަރުތަ އެންމެނަށް އެއްހަމައެއްގައި ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ކުރަންވީ އެންމެ މުހިއްމު މަސައްކަތް ކަމަށް ދެކެމެވެ.